De Europese Digitale Identiteit uitgelegd

EDI wallets stellen de gebruiker in staat om zichzelf te identificeren, authentiseren en om zelf zijn gegevens te bewaren en te delen. Het delen van deze gegevens gebeurt in de vorm van attributen. Dit zijn kleine gewaarmerkte en verifieerbare setjes informatie. Attributen die in de wallet verzamelt kunnen worden zijn onder meer BRP-gegevens, diploma’s, betaalpassen en afgeleide bewijzen zoals een 18+ attribuut. Een uitgebreide uitleg over de Europese Digitale Identiteit vind je hier.

In 2026 is iedere lidstaat verplicht om minimaal één EDI  wallet in gebruik te hebben. De acceptatie van de EDI wallets zal het jaar daarna verplicht worden voor dienstverleners in de (semi-)publieke dienstverlening en specifiek aangewezen private sectoren. Het is nu al duidelijk dat EDI wallets een enorme impact zullen hebben op dienstverlening. Naast verplichtingen bieden EDI wallets de kans om betere en persoonlijkere dienstverlening aan te bieden. Bovendien maakt de EDI wallet data minimalisatie mogelijk waarbij alleen de nodige gegevens gedeeld worden.

Misverstand 1: de Europese Digitale Identiteit is een wallet

Oke, we hebben het hierboven al meerdere keren over de wallet gehad en deze speelt een belangrijke rol in de eIDAS revisie. Momenteel gaat er ook binnen Nederland veel uitdacht uit naar het ontwikkelen van een Nederlandse voorbeeldwallet. Hiermee ligt het zwaartepunt voor de EDI echter verkeerd. Het draait niet om de wallet als product, maar om het creëren van een ecosysteem waarin de wallet het best tot zijn recht komt. Niet voor niets spreekt de revisie over het European Digital Identity Framework. De waarde ontstaat door de diensten waarbij je de wallet kunt gebruiken. Het is dus essentieel om een ecosysteem te creëren met issuers die attributen uitgeven en relying parties gebruik maken van de gegevens in de wallet. Daarbovenop moet dit ecosysteem grens overstijgend (in de hele EU) interoperabel worden. Dienstverleners moeten dus niet alleen de Nederlandse wallet accepteren, maar ook alle andere erkende Europese wallets.

Misverstand 2: Succes hangt af van de verplichte acceptatie

Een wijde selectie dienstverleners is straks verplicht om de wallet te accepteren voor identificatie en authenticatie. Hiertoe behoren onder meer de partijen die nu al DigiD accepteren en dienstverleners in essentiële sectoren. Met alleen identificatie en authenticatie voegt de wallet echter slechts beperkte waarde toe ten opzichte van DigiD. De meerwaarde ontstaat juist door simpele alledaagse dingen die makkelijker worden. Denk aan het gebruik van klantenkaarten en toegangskaarten. Maar ook persoonlijkere dienstverlening door het gebruik van attributen. Benieuwd naar de kansen voor jouw dienstverlening, lees dan deze blog.

Misverstand 3: De EDI is een one size fits all

Veel sectoren hebben uitdagingen door complexe gegevensvragen. Toegang tot persoonlijke gegevens is uitdagend. De EDI wallet lijkt voor deze sectoren de Holy Grail die de problemen met deze gegevensvragen gaat oplossen. De EDI wallet is echter een generieke wallet, die slechts gestructureerde gegevens in de vorm van attributen kan verwerken. Voor complexe gegevensvragen in specifieke sectoren zal dit dus niet de geschikte oplossing zijn. Een zorgdossier zal nooit in een wallet passen. Een simpel medicijnrecept waarschijnlijk wel. Daarnaast is het gebruik van de wallet voor de gebruiker altijd vrijwillig. Er zal dus altijd een alternatief proces moeten zijn. Gelukkig bestaan er nu al veel alternatieve oplossingen die gebruikers helpen om gegevens te verzamelen en te delen. Deze zullen ook niet verdwijnen met de komst van de EDI. Meer over de verschillen lees je in de blog over wallets, kluizen en sluizen.

Misverstand 4: Nederlanders kunnen iedere Europese wallet gebruiken

Een hardnekkig gerucht is dat je als Nederlander straks iedere Europese erkende wallet kunt gebruiken. Dit is niet het geval en dat heeft zowel voordelen als nadelen. Iedere lidstaat is verplicht om tenminste één wallet uit te geven of te erkennen. Om deze wallet gebruiksklaar te maken moet een gebruiker zijn digitale identiteit (PID) in laden. Dit is de digitale equivalent van een uittreksel uit de Basisregistratie Personen (BRP). Zonder PID is de wallet in de basis onbruikbaar. De Nederlandse PID zal de overheid alleen inladen in door Nederland erkende wallets. Het nadeel is dat je als gebruiker minder keuzevrijheid hebt, je zult het moeten doen met wallet(s) die door Nederland worden uitgegeven of erkend. Het voordeel is dat we daardoor makkelijker de publieke waarden kunnen borgen die we als Nederlandse maatschappij belangrijk vinden. Zo kunnen ook minder digitaal vaardige burgers goed beschermd worden.

Misverstand 5: De Europese Digitale Identiteit is in 2026 volledig klaar

Iedere lidstaat zal in 2026 verplicht één wallet aan moeten bieden. Zoals bij het eerste misverstand aangegeven, zit de meerwaarde van de EDI echter in het ecosysteem en niet in de wallet en zich. De eerste wallets zullen in 2026 wel functioneel zullen zijn, maar slechts met een beperkt aantal attributen. In het begin zal de wallet dus lijken op een luxe versie van de DigiD app. Het ecosysteem voor de EDI heeft echter tijd nodig om zich te ontwikkelen. Veel dienstverleners zullen de EDI wallet vanaf 2027 verplicht moeten accepteren voor identificatie en authenticatie. Voor de verdere acceptatie door dienstverleners en het aanbod van attributen wordt een ingroeimodel voorzien. Het zal dus nog enkele jaren langer duren voordat de volledige waarde van de EDI wallet benut kan worden. Hoe eerder dienstverleners attributen gaan aanbieden en deze als relying party gaan gebruiken, hoe sneller het ecosysteem volwassen zal zijn.

De echte meerwaarde ontstaat juist in een volwassen ecosysteem. Daarom is het belangrijk om nu al na te denken over de impact op jouw organisatie en binnen en buiten je eigen sector te kijken hoe de meeste waarde uit de EDI wallet gehaald kan worden. Zo kun je op tijd stappen gaan zetten om de maximale potentie van de wallet te benutten.

Een blik vooruit: uitdagingen voor dienstverleners

Er bestaan veel misverstanden over de EDI wallet. Van een aantal weet je nu hoe het wel zit. Maar er is op dit moment ook nog veel onduidelijk. Onder andere omdat er nog veel details uitgewerkt moeten worden in implementing acts en in de nationale implementatie. Daarnaast is de materie complex en daardoor de impact lastig te begrijpen. Dit betekent dat veel nog onduidelijk is voor dienstverleners.

Als InnoValor Advies zijn we benieuwd wat de grootste hordes zijn voor dienstverleners bij de implementatie van de EDI wallets. Daarom starten we met een onderzoek met de grootste uitdagingen en belemmeringen voor dienstverleners. Benieuwd naar de resultaten of wil je graag meewerken aan het onderzoek, neem dan contact met ons op.