In onze samenleving bezitten grote Tech bedrijven, zoals Facebook of LinkedIn, veel data over personen. Als individu heb je weinig tot geen controle over wat er met je data gebeurt en met wie dit word gedeeld. Het is noodzakelijk om onze digitale samenleving te verbeteren, met als doel om het delen van persoonlijke data veiliger te maken, privacy te waarborgen en jou als individu regie over je data te geven. Een personal data operator biedt deze mogelijkheid.

Als afstudeeropdracht heb ik onderzoek mogen doen binnen InnoValor Advies naar de duurzaamheid van businessmodellen van personal data operators. In deze blog vertel ik je meer over mijn onderzoek aan de Universiteit Twente onder begeleiding van Tim Schweisfurth en Matthias de Visser. Voorafgaand aan mijn onderzoek heeft InnoValor Advies in samenwerking met de non-profit organisatie MyData Global en anderen gewerkt aan de white paper ´´Understanding MyData Operators´´, een verkennend onderzoek naar de manier waarop een personal data operator functioneert. Een belangrijke bevinding is dat de personal data operator is gepositioneerd in een personal data ecosysteem en samen moet werken met andere rollen om hun diensten aan te kunnen bieden.

De rollen binnen het personal data ecosysteem

De rollen die kunnen worden geïdentificeerd zijn de: personal data operator, persoon, data source en data using service. De personal data operator is verantwoordelijk voor het faciliteren van een veilige toegang en opslagplaats voor persoonlijke data, uitsluitend op verzoek van de persoon. De persoon is iemand die gebruik wil maken van de diensten die een data using service aanbiedt, zoals een hypotheekadviseur, verhuurder of bank. De data source is verantwoordelijk voor het beheren/ bewaren en beschikbaar stellen van persoonsgegevens in een database. Bijvoorbeeld een overheidsdatabase waarin namen en adressen worden bijgehouden. Op verzoek van de persoon haalt de personal data operator gegevens op bij de data source, om deze vervolgens te delen met een data using service. Een belangrijk aspect voor het ontwikkelen van een succesvol personal data ecosysteem is ´Ecosystem Governance´. Hiermee worden de regels, afspraken, specificaties en het beleid bedoeld die nodig zijn voor het creëren van een veilige en betrouwbare infrastructuur voor de uitwisseling van persoonsgegevens. In de onderstaande figuur is het overzicht toegevoegd van de rollen binnen een personal data ecosysteem zoals beschreven in de white paper.

De huidige markt en bijbehorende uitdagingen

In het huidige personal data ecosysteem zien we vooral gefragmenteerde oplossingen. In plaats van een volwassen ecosysteem met universele standaarden voor procesmethoden en technische standaarden zoals die te zien zijn in het netwerk van telecom providers. Het gevolg van de fragmentatie is dat een individu momenteel bij een data using service niet kiezen welke personal data operator hij of zij wil gebruiken en is dus niet in staat regie te voeren. Een van de grootste uitdagingen voor het ontwikkelen van een volwassen personal data ecosysteem, is het ontwerpen van duurzame businessmodellen voor de personal data operator. Het is nog onduidelijk hoe duurzame (en maatschappelijk wenselijke) businessmodellen eruit kunnen komen te zien. Er zijn nog veel uitdagingen op het gebied van beheer van persoonlijke data, zoals privacy rechten, gebruikers behoeften, samenwerking en Europese en nationale regelgeving. Vandaar dat er op dit moment veel onderzoek wordt gedaan naar het type businessmodel dat past in een volwassen personal data ecosysteem.

Toekomstbestendige businessmodellen voor personal data operators

In mijn onderzoek presenteer ik twee oplossingsrichtingen voor het ontwerpen van toekomstbestendige businessmodellen voor personal data operator, die aansluiten bij een personal data ecosysteem waarin het individu centraal wordt gesteld.

De eerste oplossingsrichting is gebaseerd op multi-sided platform. In dit model kan de personal data operator twee rollen aannemen, de aanbieder van een opslagplaats voor persoonlijke data of die van platformbeheerder. Dit model is gebaseerd op de veelzijdige platform benadering voor een business model. Het idee hierachter dit is dat dit model kan functioneren in de huidige markt, die wordt gekenmerkt door fragmentatie. Een voorbeeld van een bedrijf dat dit type businessmodel hanteert is de Franse personal data operator Visions. In het personal data ecosysteem nemen zij de rol van platformbeheerder en brengen zij studenten, scholen en analytische bedrijven samen. Het doel is om de overheidsdatabase te verbinden aan die van private bedrijven om zo inzichten te genereren over en voor studenten, werkzoekenden, scholen en bedrijven. De EU stimuleert databanken op sectoraal niveau door financiering te verstrekken aan Visions.

Een van de grootste nadelen van dit model is de beperkte schaalbaarheid. In de huidige markt wordt geprobeerd vertrouwen en functionaliteit te bereiken door het opstellen van afspraken tussen partijen, zoals bijvoorbeeld Service Level Agreements. Dit soort overeenkomsten zijn niet alleen moeilijk op te schalen, maar ook uitdagend vanuit het oogpunt van aansprakelijkheid. Er is vaak een gebrek aan transparantie die nodig is om vertrouwen creëren tussen de rollen van het ecosysteem. 

Deze nadelen kunnen worden voorkomen door het tweede businessmodel verder te ontwikkelen, deze is gebaseerd op een service delivery network. Een voorbeeld van dit type businessmodel voor een personal data operator in de zorgsector wordt in deze paper uitgelegd. Het idee is dat persoonlijke gegevens in een interoperabel wereldwijd netwerk kunnen stromen, waarbij het individu de controle heeft over de stroom van zijn of haar data, maar ook tussen de verschillende personal data operators en dienstverleners kan kiezen. Gedurende de interviews werd dit type businessmodel meerdere keren genoemd. Het is nog wel noodzakelijk om het personal data ecosysteem volwassen te maken door het verder ontwikkelen van afsprakenstelsels. Dit zijn samenwerkingsvormen van zowel private als publieke bedrijven, die samen diensten leveren op basis van vastgelegde eisen. Het kwam dan ook tijdens mijn onderzoek naar voren dat de technologie op dit moment niet meer de grootste uitdaging is voor personal data operators. Om een volwassen personal data ecosysteem te ontwikkelen zijn er onderlinge afspraken nodig om zo vertrouwen te creëren tussen de verschillende rollen.

Wil je ook meedoen?

InnoValor Advies werkt samen met MyData Global, met als doel om het individu regie over zijn of haar data te laten nemen. Wil je zelf ook meedoen? Sluit je dan aan bij de MyData community of specifiek voor de Nederlands MyData Hub. Wij hebben regelmatig fysieke en online bijeenkomsten met deze community.